ŞEYTANIN KÖKENİ VE CİNSİYETİ

Kur’an’da ve İslam’da Allah’ın cinsiyeti yoktur, meleklerin de.
Açıkça ifade edilmesine rağmen insanlar yine de dolaylı da olsa bir cinsiyet yakıştırırlar.

Tevrat’a göre Allah Adem’i kendi suretinde yaratmıştır.
Yani Allah kuşa, balığa, bitkiye, taşa benzemez, insana benzer.
Adem erkek olduğuna göre Allah da erkek olarak tahayyül edilmiştir.

Çocukların çoğunun kafasındaki imaj da Allah’ın erkek olduğudur.
Bu çocuğa öğretilmemiştir ama dolaylı olarak öyle algılatılmıştır.
“Allah baba” hitabı kesinlikle reddedilmesine rağmen tamamen sökülüp atılamamıştır.
Bugüne dek “Allah ana” diyene de rastlanmamıştır.

Hristiyan aleminde de kiliseden kabul görmese de Allah erkek olarak resmedilir.

Esmaül Hüsna’daki Allah’ın isimleri hep erkeklere verilir.

Aziz, Mümin, Melik, Rahim, halim, Kerim, Hafız, Latif, Hasib, Vahid, Macid, Kadir, Adil

Bu isimler kızlara verilirken -e eki alır. Azize gibi..

Zuhruf/ 19. Onlar, Rahmân’ın kulları olan melekleri de dişi saydılar. Onların yaratılışına şahit mi oldular? Onların (yalan) şahitlikleri yazılacak ve sorgulanacaklardır.

Ayete rağmen toplumda meleklerin imajı kızdır.
“Melek” isim olarak sadece kızlara verilir.
Ama büyük meleklerin isimleri (Cebrail, İsrafil, Mikail) erkeklere verilir.

Allah’a, meleklere cinsiyet yakıştırması yapılır ama ilginçtir ki şeytan cinsiyetten münezzehtir.
Kimse şeytanı erkek ya da dişi olarak algılamaz.

Kur’an’da Şeytanın cinlerden olduğu yazılıdır.
Ama ne hikmetse meleklerle beraberdir, hatta meleklerin başıdır.
Allah’a isyan eder ve kovulur.

Şeytan melek olsaydı cinsiyeti olmayacaktı.
Madem ki şeytan cinlerden, cinlerin de erkeği dişisi olduğuna göre;
Şeytanın cinsiyeti nedir acaba?

Kadının erkeğin kaburgasından yaratılmış olmasını, erkeğin yarı haklarına sahip oluşunu, cehennemin çoğunluğunun kadınlardan oluşmasını, şeytanın Adem’e secde etmeyişinin arkasında feministlik aranmasını, “kadın şeytandır” sözünün yaygınlığını gözönüne aldığımızda şeytanın cinsiyetinin dişi olma ihtimali daha yüksek.

Mitolojide Şeytan Figürleri

Tek tanrıcı dinlerin kötülük figürü şeytan, Mitolojilerde, çok tanrılı dinlerde kötülük tanrısı olarak geçer. Tek tanrıcılığa geçildiğinde, çok tanrıcılıktaki ikincil tanrılar meleğe dönüştürülmüş, kötü tanrılar ise şeytan olarak isimlendirilmiştir.

Pan:

İnanışa göre Yunan tanrısı Hermes’in oğlu Pan, boynuzları ve çift toynaklı ayaklarıyla, aşırı kıllı vücuduyla yarı insan yarı keçi görünümüne sahipti. Kırlarda aniden insanların karşısına çıkıp görüntüsüyle insanları korkuttuğu için panik sözcüğüne de ilham kaynağı olmuştur. Birçok kaynakta Pan, çığlık atarak düşmanlarını kaçırma, panik ettirme yeteneğine sahip olarak tanımlanmıştır. Pan çoban kavalını sever, azgın tekeler gibi güzel nhymphaların peşine düşerdi. İnsanların, hayvanların uyuduğu kızgın, ıssız yaz öğlelerinde birdenbire, beklenmedik gürültüler koparır ve etrafında paniğe neden olurdu.

Set:

Mısır mitolojisinde Seth kötülük tanrısı, kardeşi Osiris ise iyilik tanrısıdır. Set, erkek kardeşi Osiris’i öldürmesi ile ünlüdür, mitolojiye göre insanlar ve tanrı‘lar Osiris’i severler. Koyduğu kuralları severek yerine getirirler. Kardeşi Seth onun bu başarısını kıskanır. Seth Osiris’ten kurtulmak için bir plan yapar.72 kişi Seth’e bu plan için yardımda bulunmuştur. Kardeşinin ölçülerine uygun bir tabut yaptırır ve tabutu çok pahalı elmaslarla süsler. Bir şölen düzenler ve Osiris’i de o şölene davet eder. Şölenin en sonunda önceden yaptırdığı tabutu çıkararak bu tabutun kime uyarsa ona verileceğini söyler. Herkes tabutu sırayla dener ve sıra Osiris’e geldiğinde Osiris tabutun içine girdiğinde Seth tabutu hızlıca kapayıp çiviler ve Tabutu Nil nehrine bırakır, aynı zamanda onun oğlu Horus‘u da öldürmeye teşebbüs etmiştir. Horus, yaşamış, babasının ölümünün intikamını almış ve Set’i sonsuza kadar çöle sürgüne yollamıştır. Set’in sürgüne gönderilme kararı Ra tarafından yönetilen tanrılar konseyinde alınmıştır. Tanrıların çoğu Horus ve onun annesi İsis’in Osiris’ten gelen Mısır tacının mirasçısının Horus olduğu iddiasını desteklerken, Ra bu fikre katılmamıştır. O, Horus‘un böyle güçlü bir pozisyon için çok genç olduğuna inanıyordu. Böylece, duruşma kimse yenişemeden uzun yıllar sürdü. İsis’in bir kurnazlığı davanın kapanmasına neden oldu.

Lilith:

Meleklerin başı olan şeytan konvulduktan sonra cinlerin başı olmuştur. Yahudi mitolojisinde adı Şamael‘dir ve erkektir.
Yine bu mitolojiye göre Lilith, Adem’le birlikte yaratılan ilk kadındır ve Adem’in eşidir.
Ama Adem’le anlaşamaz, sürekli tartışır, çekişir. Aralarındaki en büyük sorun; sevişme sırasında Lilith’in altta olmaya karşı çıkmasıdır. “İkimiz de topraktan yaratıldık ve eşitiz” diyerek Adem’e tabi olmayı reddeder. Ve dünyaya kovulur. Cinlerin kralı şeytan Şamael’le tanışır. Onunla beraber olur. Ondan sayısız çocuklar doğurur.

Adem yalnız kalınca Lilith’e tekrar kavuşmak ister. Lilith’i davet etmek üzere 3 melek gönderilir ama Lilith daveti reddeder.
Melekler gelmediği hergün için 100 çocuğunun öldürüleceğini söylerler. Lilith bu tehdite de aldırmaz ama hergün 100 çocuğu öldürülür.
Lilith ikna edilemediği için tanrı, Adem’in kaburga kemiğinden Havva’yı yaratır. Kaburga kemiğinden yaratma sebebi, erkeğine bağlı kalıp karşı gelmemesi içindir.

Çocuklarının öldürülmesi üzerine Lilith, yeni doğan çocukları öldürmek için and içer ve nerede bir lohusa kadın bulursa çocuğunu öldürür.
Artık Lilith şeytanlaşmıştır ve adı “Dişi şeytan” olmuştur. Sadece yeni doğan çocukları öldürmekle kalmaz. Kadınları erkeklere karşı kışkırtır, erkekleri baştan çıkarır. Rüyalara girer ve insanları rüyasında kirletir. Hatta tohumlarını çalar ve bazılarından çocuk doğurur. Bunlardan biri de İlyas peygamberdir. Lilith İlyas’a “Senden çocuklarım var” der. İlyas, onunla beraber olmadığı için itiraz edip bunun mümkün olmadığını söyler. Lilith ise “Ama rüyalarına girdim. Seni kirlettim ve tohumlarını çaldım.” der. Lilith’in bir başka adı da “tohum hırsızı” olmuştur.

Lilith’in kökeni çok tanrıcı Mezopotamya uygarlıklarına kadar gider. Rüzgar tanrıçası Lilitu ile ilişkilendirildiği gibi Babil metinlerinde tanrı Baal’in eşi aşk tanrıçası İştar’ın tapınak fahişesi olarak da ilişkilendirilir.

Lucifer:

Talmud, Bava Batra Bölümü, Daf 16a ‘ya göre: Şeytan, kötü dürtüler ve Ölüm Meleği aynı varlıklardır. Eski Ahid’e göre şeytan güzeller güzeli, bilgeler bilgesidir.

Ezekiel 28:12–19: “..güzellerin ve bilgelerin en mükemmeliydin. Eden’de, Tanrı’nın bahçesindeydin. Giysilerin hep güzel taşlarla – yakut, zümrüt, aytaşı, beril, onix, safir, turkuazla – ve altın işlemelerle süslüydü. Bunlar sana sen yaratıldığın gün verildi. Seni kudretinle ve gücünle bekçim yaptım. Tanrının kutsal dağına gidebiliyor ve ateş tarlalarında yürüyebiliyordun. Yaptıklarından tamamen muaf tutulurdun ta ki için kötülükle dolana dek. Bu varlık içinde bile daha büyük şiddet yarattın ve günahkar oldun. Seni tanrının dağından men ettim ve seni bekçilik ettiğin ateş tarlalarından sürgün ettim. Güzelliğin yüzünden için kibirle doldu ve bilgeliğini kendi ünün için harcadın. Seni içine hapsettiğim ateşle beraber Dünya’ya attım. Seni takip edenlerle beraber sonunuz ateşler içinde küle dönecek. Çok feci bir sona geldin.”

Tanrıya isyan ettiği için kovulan şeytan Şamael’in Hristiyanlıktaki adı Lucifer’dır. Adem ile Havva’yı aldatan yılan da Hristiyan ulemasınca şeytan olarak kabul görmüştür. Latincede Lucifer sabah yıldızı olarak anılan Venüs’ün ismidir. Ve ilginç olan aşk tanrıçası Afrodit’i simgeler.

Erkek şeytan olan cinlerin kralı Şamael’in Hristiyanlıktaki karşılığı Lucifer, aşk tanrıçası Afrodit simgesiyle dişi olarak karşımıza gelir. Ve kafalarımız tekrar karışır.

Bu çelişki bizi şeytan Şamael’in Lucifer olmadığı sonucuna götürür. Evet Lucifer düşen meleklerden biri olabilir ama tanrıya isyan eden başmelek ve kovulan şeytan değildir. Hristiyan uleması, pagan Roma mitolojisinden aldığı Lucifer figürünü şeytan Şamael’le eşleştirerek hata yapmıştır.

Ayrıca Lucifer’ın Hristiyanlıktaki bir başka adı “Şeytanın oğlu”dur. Bu durumda “Lucifer, Şamael’le Lilith’in oğlu mudur?”  diye düşünmemiz gerekir. Ama Roma mitolojisinde Lucifer, Tanrıça Aurora (Dawn) ve Tanrı Ceyx’in oğlu olarak geçer. Anlaşılan odur ki çoktanrıcı dinlerdeki kötü tanrılar, tek tanrıcı dinlere şeytan figürü olarak değişik şekillerde aktarılmıştır.

Bunu en bariz olarak Zerdüşt dini olan Mazdaizmde-Pers Mitolojisinde görürüz. Yaratıcı olan Ahura Mazda iyiliklerin tanrısıdır. Buna karşın ona düşman olan Ehrimen kötülüklerin tanrısıdır. Ehrimen’in cinsiyeti hakkında  bir bilgi olmamakla beraber delik delik bir vücuda sahip çift boynuzlu bir adam olarak tasvir edilir. Bu tipleme şeytanı andırır ve şeytan figürünün Ehrimen’den geldiği kanaatini güçlendirir. Pers mitolojisindeki bir başka figür parilerdir. Dilimize peri olarak geçen çok güzel ve iyilik dolu varlık, Pers mitolojisinde çirkin ve kötü bir kadın olarak nitelenir, yani şeytani varlık gibi görülür.

Bilgeler bilgesi şeytanın kökeni hakkında iddialar en eski din ve mitoloji olan Sümer’in sular ve bilgeler tanrısı Enki‘ye kadar uzanır. Hatta İslam’daki şeytan taşlamasının benzeri olarak Enki de taşlanmıştır. Ve Enki erkektir.

Görüldüğü gibi Mitolojide şeytan hayli karmaşıktır. Dişi mi yoksa erkek mi olduğu bile net değildir. İslam’da şeytanın cinlerden olduğu ve cinlerin de erkekli-dişili yaratıldığı söylenirken şeytanın ya da başşeytan olan İblis’in cinsiyeti bilinmez.

Serdar Kaangil