ATATÜRK’ÜN DERSİM YANLIŞI

Hep Ayşe Hür, Fikret Başkaya, Oral çalışlar gibi ünlü yazarlar mı belgesiz-kanıtsız senaryolar düzenleyecek, olayları kendi istedikleri çizgiye yönlendirecekler. Biraz da biz yapalım onlar gibi. Ama inanın onlar kadar çarpıtamayız ve bizimkisi onlarınkinden daha gerçeğe yakın olur.

Konu Dersim isyanı ve katliamı.

Daha önce  “Seyit Rıza ve Dersim gerçeği” ve “Dersim Tezgahı” yazılarımızda anlattığımız gibi Dersim’de devlet içinde devlet olmakta direten ilkel feodallerin isyanına karşı 1937 harekatı düzenlenmişti. O sıra başbakan İnönü idi. Atatürk harekatı yakından takip etmiş, hatta Trabzon’da harekatın planı üzerinde çalışıp talimat da vermişti. Manevi kızı pilot Sabiha Gökçen de dağlardaki silahlı isyancıları bombalamıştı.

1937 harekatı başarıyla sonuçlandı. İsyan 260 civarında silahlı isyancının öldürülmesiyle sonuçlandı. İsyancıların mahkemesi ile ilgili kayıtlardan öğrenmekteyiz ki; Atatürk’ün bölgeye yaptığı gezi dolayısıyla Seyit Rıza’nın idamını engellemek için binlerce insanın Atatürk’ten talepte bulunması ihtimalinden dolayı mahkeme hızlandırılmış ve Atatürk gelmeden idamlar gerçekleştirilmişti.

Dersim’de isyan bitmiş, sular durulmuştu. Ama ardından Atatürk’ün İsmet İnönü’den istifasını istediğini ve başbakanlığa Celal Bayar’ı getirdiğini görmekteyiz. Bunun sebebi kesin olarak bilinmiyor. Kimilerine göre Hatay meselesi, kimilerine göre Niyon Konferansıydı. Halbuki her iki olayda da İnönü’yü görevden alacak bir sebep yoktu. Her ikisinde de İnönü, Atatürk’ün görüşü doğrultusunda fikrini değiştirmişti.

Tam da 1937 Dersim İsyanının susturulması sonrasında bu görevden almanın neden Dersim’le ilişkilendirilmesi yapılmaz?

Çünkü bir kesim, Dersim’den Atatürk’ü sorumlu gösterme gayretkeşliği içindedir. Diğer kesim ise İnönü’yü koruma, Atatürk’le İnönü arasında bir ihtilafı konu etmeme derdindedir.

Bence Atatürk, Dersim’deki harekatı gereğinden sert bulmuş ve bunun sorumlusu olarak da İnönü’yü görmüştür.

Atatürk başbakanlığa İsmet İnönü’ye nazaran daha ılımlı, daha liberal gördüğü Celal Bayar’ı getirmiştir ama bir liberalin kendini mecbur hissettiğinde nasıl faşistleşeceğini, acımasızlaşacağını düşünememiştir ve böyle bir deneyime de sahip değildir zaten.

Ve Ocak 1938’de Dersim’de yeniden kıvılcım patlamış ve Haziran 1938’de büyük bir isyana dönüşmüştür. Atatürk’ün 1934’den beri çekmekte olduğu hastalık Ekim 1937’den itibaren ağırlaşmış ve Mayıs 1938’de artık görev yapamayacak duruma düşürmüştü. Dolmabahçe’ye çekilmiş ve devlet işlerinden giderek el çekmişti.

Haziran isyanı 2. harekatla bastırılmıştı ama Temmuz 1938’de Dersim’de yeni bir isyan başlamıştı ve yabancı basında hükümetin isyanı gizlediği haberleri çıkıyordu. Ağustos 1938’de ise yabancı basında çıkan haberler; isyanın büyüdüğü ve hükümetin isyanla baş edemediği şeklindeydi.

Hükümet telaşa düşmüş ve başarısız görülme endişesine kapılmıştı. Ne yapıp yapıp  bu isyanı bitirmek zorundalardı çünkü olaylar yurt içinde de duyulmaya başlamıştı. Ve başbakan Celal Bayar’la Genelkurmay başkanı Fevzi Çakmak katı bir müdahale kararı aldılar. Kimseye acınmayacak ve ne pahasına olursa olsun isyan bitirilecekti. Ve nitekim öyle oldu. Eylül sonlarına doğru  bu sert ve acımasız harekatın sonucu, aralarında sivillerin de yer aldığı 10 binden fazla insanın ölümüydü. Ardından da sürgünler başladı. Bu sırada Atatürk ölüm döşeğindeydi ve memleket meseleleri ile ilgilenecek takati kalmamıştı. Kimse de kendisine bu konularda bir girişimde bulunmuyordu. Hatta Nazım Hikmet’in af talebi içeren mektubu bile kendisine okunamamıştı. Bir rivayete göre okunduğu, Atatürk’ün “İlgilenilsin ama Çakmak Paşa’yı kırmadan yapılsın” dediği fakat uygulanmadığı da söylenir. Sonrasında Atatürk komaya girer ve artık tamamen kendini bilmez durumdadır. 1 Kasım 1938’de Celal Bayar Tunceli deki isyanların tamamen bitirildiğini meclis kürsüsünden duyurur.

Bilindiği gibi dönem tek parti dönemiydi ve bütün siyasiler ister sağcı olsun, ister solcu olsun aynı partinin içindeydiler. CHP devletin partisiydi ve Menderes de onun içindeydi, Bayar’da, İnönü de. Çok partili sisteme geçildiğinde Bayar ve Menderes DP’ye geçti. Emekliliğinden sonra Fevzi Çakmak da DP içinde yer aldı.

İşte bu noktada bir yanılgı ortaya çıkıyor ya da bir kesim özellikle bunu yapıyor ve o dönemin tüm sorumluluğunu CHP’ye yüklemeye çalışıyor. Halbuki o dönemde herkes CHP’li. Başka parti yok çünkü. Yanılgıya sebep olan o CHP’nin yine aynı adı taşıyarak devam etmesidir. Eğer Çok partili sisteme geçişte siyaset yeniden dzayn edilseydi ve CHP kapatılmış onun içindekiler ayrı partilerde toplanmış olsalardı, bugün böyle bir suçlama olmayacaktı.

Daha iyi anlayabilmek için tersini düşünelim. Celal Bayar’ın başbakanlığı sırasında başarılı olup güçlendiğini ve CHP’de hakimiyeti ele geçirdiğini varsayalım. Bu durumda çok partili sisteme geçişte CHP’den ayrılanlar İnönü ve taraftarları olacaktı. CHP Bayar’ların, Menderes’lerin partisi olacak, sağcılar, gericiler CHP’de toplanacaktı.

Bu durumda CHP bu denli eleştirilir ve karalanır mıydı acaba?

Dersim’in asıl failleri korunuyor

Dersim 38 katliamının asıl sorumluları Celal Bayar ve Fevzi Çakmak’tır. Ama dikkat edin, hiç isimleri geçmez, onlardan bahsedilmez. Satır aralarında geçse de üzerinde durulmaz, vurgulanmaz. Halbuki görevde olanlar bunlardır. Biri başbakandır, diğeri genelkurmay başkanı. Hadi bu Atatürk karşıtlarının iddiasının doğruluğunu varsayalım. Atatürk’ün Dersim 38 katliamından haberdar olduğunu ve sorumlulara karşı kayıtsız kaldığını düşünelim. Peki ama asıl görev başında olanlar neden suçsuzmuş gibi görülüyor ya da onlara laf söylenmiyor? Çünkü onlar Demokrat Partili. Çünkü onlar Tayyip Erdoğan’ın rehber aldığı DP’nin baş aktörleri. Çünkü Fevzi Çakmak öve öve bitiremedikleri din-i bütün bir müslüman.  Ama görevde olan İnönü ve komada olan Atatürk suçlu.

Bunların adalet anlayışı bu işte!

Neymiş, Dersim’e harekat planını Atatürk yapmış, İnönü başlatmış. Elbette yapacaklardı. Ortada devleti tanımayan, bölgeye yol, köprü, okul yaptırmayan, asker vermek, vergi ödemek istemeyen başına buyruk bir feodal beylik var ve köprü yıkmış, karakol basıp 33 askeri öldürmüş. Ne yapacaktı devlet, seyir mi edecekti?

Bugünün hükümeti Uludere’de kaçakçı kafilesini bombalayıp bir katliama imza atınca suçlu olarak Abdullah Gül mü görülüyor yoksa önceki başbakan Ecevit mi? Oklar kime yönelik? Başbakana ve genelkurmay başkanına. Ama konu Dersim olunca tersi yapılıyor. Neden?

Çünkü amaç Atatürk’ü itibarsızlaştırmak…

Sonuç olarak iddia ediyorum; eğer Atatürk İnönü’yü görevden almasaydı Dersim İsyanı yeniden canlanmazdı. Canlansaydı bile sonuç asla katliam olmazdı. İnönü’nün yerine daha ılımlı diye getirdiği Celal Bayar tarihe bir kara leke yazmış, büyük bir katliama imza atmıştır.