DERSİM TEZGÂHI

VE GİZLENEN GERÇEKLER

Başbakanın özürlü Dersim açıklamasından sonra medyada Dersim olayları sıkça yeralmaya başladı. Tv’deki programlarda olsun, gazete köşe yazılarında olsun Dersim isyanı ve sonuçları ele alınıyor. En çok konuşulan da Atatürk’ün Dersim harekatı’nda sorumluluğu olup olmadığı.

Görmekteyim ki elbirliği-sözbirliği etmişçesine bir kesim hep aynı nakaratı tekrarlamaktadır.
Zırvalarını özetle belirteyim:

“Dersim bir çıban olarak görülüyordu. Amaç Dersimlileri Türkleştirmekti. Ama bunda başarılı olamayınca katliama karar verdiler.
O amaçla 1935 Tunceli Kanununu çıkardılar. 1937’de de katliam harekatına giriştiler.
Ortada bir isyan yoktu. Sanki isyan varmış gibi, isyanı bastırıyormuş gibi Dersim’i yakıp yıktılar, halkı katlettiler.
Katliamdan Atatürk’ün de haberi vardı. Bizzat “vurun!” emrini Atatürk verdi. Manevi kızı Sabiha Gökçen de uçakla Dersim’i bombalayanlar arasındaydı.
Dersim’in katliam planını Atatürk yaptı. Trabzon Atatürk evi’nde bu plan hala duvarda asılı durmaktadır.”

Bu bir tezgahtır. Dersim tezgahı.
Bilinçli ve kasıtlı olarak böyle çarpıtılarak ve sapla saman birbirine karıştırılarak anlatılmaktadır.
Bunun karşısında Dersim gerçeğini iyi bilmek ve bu tertibi açığa çıkarmak gerekir.
Bunun da açıklamasını özetle vereceğim. İzlediğiniz programlarda, okuduğunuz yazılarda bunun nasıl kamufle edildiğini göreceksiniz.

“Dersim’de devleti tanımayan, kanunlara uymayan, başına buyruk feodal aşiret düzeni vardı. Ve devlet 10 yıl boyunca bunu düzeltebilmek için uğraştı.
Bu amaçla Tunceli Kanunu çıkarıldı ve 1937 senesinde Tunceli’ye yol, köprü, okul, karakol vb. atılımlara girişildi.
Buna Dersim’deki onlarca aşiretten sadece 6 tanesi karşı oldu ve aralarında anlaşarak devlete karşı koyma kararı aldılar.
21 Mart 1937 nevruzunda toplanan kalabalık isyancı grubu telgraf tellerini kesip, köprüyü yaktıktan sonra karakolu bastılar ve 33 askeri şehit ettiler. Seyit Rıza denen çapulcu derebeyi isyancıların başındaydı.
Haber Ankara’ya ulaşınca Atatürk “Sorumluluğu alıyorum, vuracağız. Başka çare kalmadı” dedi ve harekat başladı.
Şimdi bu nokta çok önemli: Harekat Ekim ayında tamamlandı ve 262 isyancı öldürüldü. 6 elebaşı idam edildi. Bunlardan biri de Seyit Rıza’ydı.
Ortada katliam falan yoktu. Sivil halktan-köylülerden öldürülen yoktu. Atatürk’ün harekat planı da bu dönemdeydi.

Şimdi gelelim haziran 1938’e. Tertipçilerin çarpıttığı ve aradaki kalın çizgiyi yok sayıp sanki 37 ve 38 içiçeymiş gibi göstererek Atatürk’ü katliamcı olarak sundukları dönem. Bu dönemi iyi bilmek ve doğru ortaya koymak gerekir.
1938 Haziranında, 1. İsyan’dan yaklaşık bir yıl sonra birkaç aşiret yeniden isyana başlıyorlar. İsyan büyüyor ve hükümet yeniden müdahale kararı alıyor. Temmuz-Ağustos ayında isyan dış basına yansıyor. Dış basında hükümetin isyanı gizlediği öne sürülüyor.
O sıra Atatürk Ocak ayından beri hasta. Mayıs’tan itibaren İstanbul’a çekiliyor ve bir daha da Ankara’ya dönemiyor, yatağa düşüyor. Temmuz-Ağustos döneminde ağır hasta ve memleket meseleleriyle uğraşacak, emir-talimat verecek durumda değil.  Celal Bayar-Fevzi Çakmak ikilisinin sorumluluğunda çıbanı tedavi etmek yerine kesip atmak fikriyle çok sert bir müdahale başlatılıyor. Öyle ki, ibret olsun, bir daha isyana kalkışamasınlar düşüncesiyle insanlık dışı denebilecek boyutta bir katliama girişiliyor. Sonuç: 13.000’den fazla ölü ve 11.000’den fazla sürgün.
Ve bu katliamın iki sorumlusu ve yandaşları çok partili rejime geçişte CHP değil, DP saflarındadır.

Dersim’i bir soykırım, Atatürk’ü bir katilmiş gibi göstermeye çalışanların tertibini bozacak olan bu bilgilerdir.
O nedenle arşivlerin tamamının açılmasını istiyoruz ki gerçekler tüm çıplaklığıyla ortaya çıksın.  Celal Bayar “Atatürk vurun dedi, vurdum” demiş.  “Vurun” demek; “katledin” demek değildir ki. Türkçemizde “Vur deyince öldürmek” tabiri vardır ki Dersim’de yapılan da bu olmuştur. Atatürk’ün “vurun” dediğini değil, “7’den 70’e kadın-erkek öldürün, kökünü kurutun, ne pahasına olursa olsun isyanı bitirin!” şeklinde bir emri ya da emirden de vazgeçtik bu yönde bir iması var mıdır, bunun ortaya konulması gerekir.

Bu konuda 2 yıl önce bu blogda yazdığım “Dersim ve Seyit Rıza gerçeği” adlı yazımda bu gerçeklere değinmiş ve eldeki belgelerle açıklamaya çalışmıştım. Nitekim başbakanın açıklamasında yer alan resmi rakamlar, yazımda verdiğim 13.000 ölü sayısı ve 11.000 sürgün rakamlarını doğrulamıştır.

Bu tertipçilerin iddialarından biri şu: “1935 Tunceli Kanunu katliam amacıyla çıkarıldı”

Devlet katliam yapma amacıyla bu kanunu çıkarmış olsa; neden 1937’deki harekatta katliam yapılmadı? Neden sadece 262 isyancı öldürüldü? 262 isyancının öldürülmesine katliam gözüyle bakanlar; bugün PKK’ya yapılan operasyonlarda öldürülen teröristleri de katliam olarak nitelendiriyor demektir. Arada bir fark yok. Eğer kanun çıkarmaktaki amaç katliam olsaydı; ilk harekatta olur, bir yıl sonra girişilmezdi.

İkinci iddia: “İsyan yoktu”

Bu komik iddianın hiçbir gerçek tarafı yoktur. 6 aşiretin silahlı olarak devlete karşı ayaklandığı belgelerle sabittir. Bu kadar densiz bir iddiada bulunacak kadar gerçekleri saptıranların art niyetli oldukları açıktır. Amaçları ortada bir isyan olmadığı halde devletin katliam yaptığını iddia ederek devletin harekat yapma sebebini, haklılık tarafını yok etmeye çalışmaktır. İsyanın en büyük kanıtı Seyit Rıza imzasıyla Nuri Dersimi tarafından İngiltere’ye yazılan mektuptur. Bu mektubu inkar edemiyorlar. Çünkü isteyene bir nüshası hemen gönderiliyor çünkü. Bu mektuptaki şu ifadelere dikkat:

“Türk Hükümeti son olarak, hükümetle yapılan anlaşma gereği, bu işkencelerin dışında tutulan Dersim’e de girmeye çalıştı. Bu olay karşısında Kürtler, uzak sürgün yollarında yok olmaktansa, 1930′da Ağrı Dağında, Zilan vadisinde ve Beyazıt’ta yaptıkları gibi, kendilerini savunmak üzere silaha sarıldılar. Üç aydan beri ülkemi, acımasız bir savaş kırıp geçiriyor.”

Ayrıca Dersim İsyanı’nın elebaşılarından ırkçı Kürtçü Nuri Dersimi’nin “Kürt İsyanları” adlı kitabında Dersim’in isyan olduğu detaylarıyla açıktır.

Şimdi herhangi bir katliama en sert tepkiyi vermesi doğal karşılanacak olan komünist Enternasyonal’in ve o dönemde illegal mücadele veren TKP’nin genel sekreteri İsmail Bilen’in “Rundschau” dergisinin 32. sayısındaki yazısında Dersim hakkında ne söylediğine bakalım:

“İki ayı aşkın bir zamandan beri Ankara hükümeti, Dersim bölgesindeki Kürt aşiretlerinin yeni bir gerici ayaklanmasının bastırmakla uğraşıyor.
Feodal unsurlar, Kemalist Parti tarafından gerçekleştirilen reformlara rağmen bugüne kadar ülkenin bu sapa bölgesinde barınmayı başarmışlardır.
Bu bölgeye geçtiğimiz yıl Tunceli adı verilmişti. Dersimin hakim tabakaları yürürlükteki yasalara rağmen, kendi yasadışı ayrıcalıklarını koruyabilmişlerdir.

Halk Partisi (Kemalistler), iç pazarın gelişmesini isteyen milli burjuvazinin baskısıyla, geçen yıl Cumhuriyetçi devletin bütün ağırlığını ortaya koyarak bu çağ dışı duruma bir son vermeye karar verdi. Özel bir yasa çıkartarak ölüm cezalarını onaylamak da dahil olmak üzere geniş olağan üstü yetkilerle donatılmış askeri bir yönetimin bu kendi başına buyruk vilayet TBMM’ nin yerine iş başına geçirildi. Amacı, göçebeliğe son verme ve aşiret reisleriyle (şeyhler,beyler, ağalar ve şeyhler) onların kiralık adamlarını Batı Anadolu’nun modernleşmiş vilayetlerine sürme hedefi güden bir reform planını zorla uygulamaktı.(…)
Bugün, Kemalist hükümetin enerjik reformları yüzünden kendi iktidarlarını tehdit altında hisseden feodal unsurların ümitsiz bir direnişi ile karşı karşıya bulunuyoruz.
Kemalist hükümet TBMM’ de şu tedbir kararlarını aldırmayı başarmıştır.
1- Aşiretler bundan böyle tüzel kişiliğe sahip olmayacaktır.Bu karara aykırı tüm kararların, belgelerin ve hükümlerin hiç bir geçerliliği yoktur.
2-Aşiret reisinin beyin ya şeyhin tüm yetkilerine son verilmiştir.
3-Aşiretlere ait olan ve aşiret reisleriyle beylerin ve ağaların aşiret adına kendi mülkiyetlerinde bulundurdukları bütün taşınmaz mallar mülkiyetleri hangi resmi belgeye karar ya da geleneğe dayanırsa dayansın devletin mülkiyetine devredilecektir.

İsyanın arifesinde tapu kadastro idaresi feodal aşiret reislerini elinde bulunan halka ait malların incelenmesi ve saptanmasına ilişkin hükümet tedbirlerini uygulamaya başlamıştır.
Bu durumda feodalizm, kendi yasa dışı egemenliğini iktisadi temellerini tehlikesiyle karşı karşıya bulunduğunu hissetti.
İşte özellikle bu tedbir, isyana yol açan neden olmuştur.
Kitleleri kendi peşlerinde sürükleyebilmek için feodal unsurlar hükümetin silahlı kuvvetinin zayıf olduğu lafını yaydılar.
Yaydıkları söylentiye göre, hükümet, ayaklanmayı bastırmak için silahlı birlikleri göndermeye cüret ettiği takdirde İngilizlerle Fransızlar, Türkiye’ye hemen savaş açacaklardı.
Ayrıca Arapların da isyancılardan yana olduğu şeklinde haberler çıkartıldı.
Feodal unsurlar kamuoyunu bu şekilde hazırladıktan sonra bir çok aşiret kendi arasında ittifak yaptı ve “genel müfettişe” yazılı bir açıklama göndererek idari makamlarla anlaşma temeli olmak üzere utanmazca şartlar ileri sürdü.
İstedikleri şey hükümeti feodal yöneticilerin zorbalığa dayanan keyfi rejimlerini tasfiye yolunda aldığı tüm tedbirlerden vazgeçmeye zorlamaktı.”

Yazıdan görülmektedir ki; Komünist Enternasyonal gerici feodal isyan karşısında müdahaleyi desteklemektedir.
İsyanı inkar edenlere bu tarihi belge bir tokat gibidir.

3. Önemli iddia: “Katliam emrini Atatürk verdi” iftirasıdır.

Şimdi bir örnek verelim: Hatırlayacağınız gibi 24 askerin şehit edildiği Hakkari saldırısından sonra cumhurbaşkanı Abdullah Gül “İntikamı çok büyük ve misliyle olacaktır” demişti. Sonrasında yapılan askeri harekatta kimi haberlere göre 400 civarında teröristin öldürüldüğü bildirilmişti. Harekat oldu ve bitti. Varsayalım ki bir yıl sonra Allah göstermesin 🙂 cumhurbaşkanı hastalandı ve yatağa düştü, devlet işleriyle ilgilenemez oldu ve birkaç ay sonra da öldü diyelim. Tam da o ağır hasta olduğu sıralarda teröristler azgınlaşınca hükümet kararıyla ordunun yeni bir harekata giriştiğini ve sivillerin de zarar göreceği ve binlerce ölüyle sonuçlanacağı bir operasyon gerçekleştirildiğini düşünelim. Şimdi bu operasyondan bir yıl önceki başka bir olaydan dolayı intikam dediği için Gül’ü mü suçlayacağız? “İntikam demişti. İşte katliam yapıldı” mı diyeceğiz? Halbuki Gül böylesine kanlı bir katliam kastetmemişti ve onun zamanında zaten operasyon yapılmış ve 400 civarında terörist de öldürülmüştü. Sonraki 13.000 kişinin öldürüldüğü olaya dair Gül’e ait bir katliam emri olmadıktan sonra bundan Gül sorumlu tutulamaz. İcraatin başı başbakandır, İçişleri Bakanıdır ve Genelkurmay başkanıdır.

Atatürk konusu da böyledir ve 1938 Dersim katliamıyla Atatürk’ün ilgisi yoktur. Haziran 1938’de isyan yeniden şiddetlendiğinde yeni bir harekata kararı verilmiş ve bu karar Atatürk’ün bilgisi-onayı dahilinde alınmış olsa bile katliam Ağustos ayındadır ve müdahalenin bu boyuta gelmesinden haberi olmayabilir. Atatürk’ü sorumlu tutabilmek için “Bu defa bu işi kökünden halledin. Asın, kesin, katledin ne yaparsanız yapın ama bir daha isyan edemeyecek şekilde işlerini bitirin!” şeklinde bir talimatı olmadıkça bir suçlama yapılması doğru değildir. Belki de Atatürk,  harekatın sonuçlarını bilmeden-duymadan ölüp gitmiştir. Ayrıca bir yargılamada şöyle düşünmek gerekir:

Diyelim ki bir isyanı bastırmak için orduya emir veriliyor. Fakat gönderilen birlikler sivil halkı da katlediyorlar. Bu ortaya çıktığında eğer o sıra devletin başında olanlar bu katliamın sorumlularını bulup cezalandırmıyorlarsa o devlet görevlileri de bu katliamdan sorumlu demektir. O askeri birliklerin komutanlarını koruduklarına göre onlara bu emri kendilerinin verdiğinin düşünülmesi gayet doğaldır. Bu durumda “1938 katliamı ne zaman ortaya çıkmıştır ve Atatürk o sıra devletin başında mıdır?” sorusu yanıtlanmalıdır. Eğer o sıra Atatürk yataktan kalkamayacak vaziyette ise ya da ölmüşse onu sorumlu tutmak adalet olamaz.

Hangisi normal, hangisi suç?

Şimdi neyin normal, neyin yanlış, neyin insanlık suçu olduğunu objektif olarak belirlemeye çalışalım:

*** 1935 Tunceli kanununun çıkarılması gayet normaldir. Bunda bir kasıt aramak doğru değildir.

*** 1937’de Dersim bölgesine yol, köprü, okul, karakol, kışla, hükümet konağı vb. imarların yapılması gayet normaldir. Aksini savunmak devlet içinde devlet”i savunmak olur.

*** Ayaklanıp telgraf tellerini kesen, köprüleri yakan, karakol basıp askerleri öldüren isyancı aşiretlere karşı askeri müdahalede bulunmak gayet normaldir. Dolayısıyla isyanı ve öldürülen askerleri duyan Atatürk’ün “vuracağız!” emrinde de hiçbir anormallik yoktur. Aksini savunmak bugünkü PKK törörüne de sessiz kalınmasını savunmak demektir.

*** Seyit Rıza’nın asılması suç değil ancak bir yanlış olarak yorumlanabilir. Apo asılsaydı suç mu işlenmiş olacaktı? Seyit Rıza da asılmasaydı belki de 2. isyan doğmaz, 2. harekata gerek kalmaz ve katliam olmayabilirdi. O nedenle bir hata olarak nitelenebilir.

*** 1938’deki 2. Harekat normal bir harekat olmaktan çıkmış ve çok katı müdahalelere dönüşmüştür. Suçlu isyancıların yanında birçok masum insanın da yaşamını kaybetmesine ya da zarar görmesine neden olmuştur. Müdahalenin katliam boyutlarında ve acımasız nitelikte olması kabul edilemez. Bu bir insanlık suçudur ve lanetlenmesi gerekir. Harekat değil Katliam emrini verenler tespit edilmeli ve suçları tescillenmelidir.

SONUÇ:

Bu tezgahın ve bu tertipçilerin Dersim İsyanı’nı çarpıtmaları, gerçekleri saptırmaları ve katliamı Atatürk’e maletmeye çalışmalarının sebebi ne olabilir? Sebep açıktır: Cumhuriyetle ve Atatürk’le hesaplaşmak. Bu yalanların ve iftiraların dinciler tarafından da destek görmesinin asıl nedeni budur. Bugün açıkça Atatürk’e saldıramıyorlarsa da Dersim’le bunun yolunu açmayı amaçlamaktadırlar. Dersim’i Atatürk’e maledip milletin kafasını bulandırdıktan sonra girişecekleri diğer konu İstiklal Mahkemeleri olacak ve sözde binlerce masum insanın bu mahkemelerde yargılandığını, birçoğunun idam edildiğini ve idam emirlerinin de Atatürk tarafından verildiğini öne süreceklerdir. Bundan sonraki aşama ise devrimler olacak ve Hilafetin kaldırılması ile yeniden kurulması tartışmaları gündeme getirilecektir. Bu senaryonun sonunda varılmak istenen hedef; Atatürk’ü silmek, devrimleri rafa kaldırmak, devlet işlerinde dinin referans alındığı yeni Osmanlıcı bir siyaset izlemek ve sahte demokrasi görüntüsüyle teokratik bir düzene geçmektir.

Geçmişle yüzleşmek, yaraları sarmak ve acıları tazmin etmek böyle olmaz. Gerçekten o amacı taşıyanlar, arşivleri tümüyle açarlar. Seçme birkaç belgeyle insanlar yanlış yönlendirilmez. Araştırmacılara, gazetecilere, tarihçilere bütün belgeler, dökümanlar, kayıtlar sunulur. Ondan sonra mesele enine boyuna belgeleriyle-kanıtlarıyla tartışılır ve sorumluları ortaya çıkar. Gerekirse gıyaplarında da yargılanırlar. Ama tezgahçı-tertipçi mahkemelerle değil. Tarihçilerden, ilgili akademisyenlerden oluşan kurulla yargılanırlar. Çünkü bu mahkemeden hapis cezası çıkacak değildir. Kimlerin ne derece suçu, sorumluluğu olduğu belirlenecektir. Yoksa tertipçilere kalsa Ermeni katliamlarından bile Atatürk’ü sorumlu tutacaklardır. Hatta bazıları yapmaktadır da. Mustafa Kemal’in gençliğinde İttihat ve Terakki’ye üye olduğu, Ermeni katliamını İttihatçıların yaptığını, cumhuriyeti de İttihatçıların kurduğunu, dolayısyla cumhuriyetçilerin Ermeni katliamcısı olduklarını söyleyebilecek derecede alçalabilmektedirler. Bilimsel tarih anlayışında onun bunun düşmanlığına, ideoloji karşıtlığı ya da taraftarlığına yer yoktur. Ön yargısız ve objektif olarak tamamen belgelerin ve kanıtların ışığında konular ele alınır ve yorumlanır. Cemaatçi, ırkçı, intikamcı ve liboş zihniyetle değil!

Dersim’i bir hesaplaşma olarak görenlerin ırkçı faşistleri intikam! çığlıkları atmakta ve Türklerle aynı gök altında yaşamak istemediklerini söyleyecek kadar kin saçmaktadırlar. Bunlar bu şovenliklerini Koçgiri, Şeyh Sait ve Dersim İsyanının elebaşısı olan Nuri Dersimi’nin “Kürt gençliğine Hitabe”sinden almaktadırlar. Bakın o hitabedeki şu ifadelere:

Kürdistan denilen harabezar anayurdun istihlasi için.
İntikam!…

Kürt diyarında uluyan sırtlan ve çakallar ırkının mülevves vücutlarından Kürt vatanını tathir için.
İntikam!..

“Medeniyet”denilen kahpenin peşine sığınarak bize uluyan köpekleri susturmak icin.
İntikam!…İntikam!. ..İntikam!…

Geçmişi kaşıyanlar ve millete yanlış aktaranlar bilmelidirler ki bu tavırlarıyla halkları birbirine düşürebilir ve bir iç çatışmaya yol açabilirler. Çünkü bu gözünü kin ve nefret bürümüş çapulcu sürüsü karşısında şiddetten başka, kafalarını ezmekten başka yol olmadığı düşüncesinde olan bir milliyetçi faşist potansiyel mevcuttur. Bunların çatışması topluma da sirayet eder ve 70-75 yıl önceki bir acıyla yüzleşelim derken çok daha büyük acılar yaratılabilir.

Serdar Kaangil